سلسله مراتب نیازهای مزلو

موضوع:سلسله مراتب نیازهای مزلو

دانشجو:سیده فاطمه کمالی تقوی          استاد:دکتر ابوالفضل بختیاری

دانشگاه:آزاد قم                             مقطع و رشته:کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی

مقدمه:سلسله مراتب نیازهای مزلو نظریه ایست که توسط آبراهام مزلو درباره طبقه بندی نیازهای انسان ارائه شده است.در این نظریه نیازهای انسان به پنج دسته کلی شامل:نیازهای فیزیولوژیکی،نیازهای تامین و ایمنی،نیازهای اجتماعی،نیازهای منزلت و احترام و نیازهای خودیابی و کمال تقسیم بندی شده اند.مزلو بر این باور بود که این سلسله مراتب الگویی نمونه است که در اکثر مواقع صادق می باشد.به هر حال وی اذعان داشت که استثناهای متعددی بر این گرایش مترتب است.در نوشتار زیر سعی بر آن است اندکی به شرح نظریه سلسله مراتب مزلو پرداخته شود.

انسان پنج طبقه نیاز مختلف دارد که به طریق سلسله مراتبی فعال می شوند.به این صورت که ابتدا باید نیاز مرتبه پایین تر ارضا شود تا نیاز بعدی در مرتبه بالاتر بتواند ظهور کند.به عبارت دیگر تا زمانی که نیازی بر رفتار غلبه و چیرگی دارد و تا اندازه ای ارضا نشده زمینه بروز و فعالیت نیاز بالاتر فراهم نمی شود.بنابراین در لحظه معین نیاز ارضا شده با کاهش یافتن قدرت آن دیگر انگیزاننده رفتار به شمار نمی رود.

دسته اول:نیازهای فیزیولوژیکی عمومی شامل نیاز به اکسیژن،آب،غذا،پوشاک،مسکن و...

دسته دوم:نیاز های تامین و ایمنی شامل تامین مالی و شغلی،مصونیت از خطرات و صدمات و...

دسته سوم:نیازهای اجتماعی شامل مهر محبت ، دوستی و معاشرت ، تعلق گروهی و...

دسته چهارم:نیازهای منزلت و احترام شامل شایستگی و مقام ، احترام به نفس ، احترام از سوی دیگران و...

دسته پنجم:نیازهای خودیابی و کمال شامل شکوفایی استعدادهای بالقوه ، رسیدن به کمال و...

نیازهای فیزیولوژیکی ، تامین و اجتماعی روی هم رفته نیازهای کمبود و نقصان نامیده می شوند.به زعم مزلو تا زمانی که این نیازها ارضا نشده اند آدمی نخواهد توانست به یک انسان سالم از لحاظ جسمانی و روانی مبدل شود.در مقابل نیازهای بالاترین مراتب یعنی احترام و خودیابی به نام نیازهای رشد شهرت دارند.گفته می شود که ارضای این نیازها به آدمی کمک می کند تا حد کمال بالقوه خود رشد و تکامل پیدا کند.

چار چوب نظری مزلو در سطح واقعیتهای محسوس،با رویدادهایی که آدمی مستقیما تجربه می کند،آغازمی شود،نظیر تجربه های گرسنگی،تشنگی،ترس از صدمه دیدن و.....ودربینش مزلو،این تجربه ها ها معرف نیاز هستند.نیاز به غذا،نیازبه ایمنی و.....نیاز ها،مفهوم های اصلی نظریه را تشکیل میدهند.بینش دیگر این نظریه آن است که همه ی نیاز های گوناگونی که آدمی دارد درپنج رده طبقه بندی می شوند از این رو،نظریه مزلو، تاحدی،نظام طبقه بندی نیاز هاست.طبقات انواع نیاز ها،عبارتند از:فیزیولوژیکی،تامین اجتماعی،احترام وخودیابی .هر یک از طبقات.به صورت ترکیبی از مفاهیم،معرف یک سازه اند؛مثلا،سازه نیازهای فیزلوژیکی ترکیب نیاز به غذا،نیاز به آب نیاز به مسکن و سایر نیاز های اساسی زیستی است .

طبقات نیاز ها (سازه ها)در این نظریه،رابطه خاصی با یکدیگر دارند .نیاز های فزیولوژیک،اساسی ترین وغالب ترین نیاز هاهستند.آنها باید تا اندازه ای ارضا شوند تا نیاز های تامین وایمنی بتوانند دررفتار چیرگی پیدا کنند.به همین شکل نیاز های تامین قبل از ظهور نیاز های اجتماعی تا اندازه ای ارضا شوند والخ.به عبارت دیگر ،انواع نیازها،نظم سلسله مراتبی دارند و در این سلسله مراتب،نیاز های فیزیولوژیکی،اساسی ترین واز لحاظ قدرت غالبترین ونیاز های خودیابی از لحاظ اهمیت،بالاترین هستند.بیان روابط موجود در طبقات نیاز ها،گزاره های این نظریه را به وجود می آورند.

نظریه مزلو،نیاز هارا به منزله حالات کمبود ونقصان تلقی می کند. به طوری که آدمی با ارضای نیازهای خود تلاش می کند که به سلامت وتندرستی دست یابد .دراین نظریه،انگیزش به عنوان کوشش برای نیل به کمال شخصی و رفتار به عنوان تلاش برای ارضای نیازی که در لحظه بروز آن رفتار چیرگی وغلبه دارد تلفی میشوند.مجموعه کامل گزاره های توصیفگر انگیزش و رفتار نظریه انگیزش مزلو را تشکیل می دهند.

نتیجه گیری:رفتار افراد در لحظات خاص معمولاتوسط شدید ترین نیاز معین می گردد.بنا براین داشتن شناخت در باره نیاز هایی که معمولابرای افراد مهم ترین محسوب می گردد برای مدیران حائز اهمیت بسیار است.مدیران با شناخت نیازهای کارمندان و مراجعین می توانند برنامه ها و فعالیتهای خود را تنظیم کرده و موجبات رضایت شغلی و در نتیجه نیل به اهداف سازمان را فراهم آورندنظریه سلسله مراتب نیازها اولین بار توسط آبراهام مزلو ارائه گردیده است.دراین سلسله مراتب نیازهای زیستی و فیزیولوژیکی درراس قرار دارند زیرا بیشترین شدت ومهم ترین نیازرا در افراد دار هستند وپس از آن به ترتیب نیازهای تامین وایمنی،اجتماعی،منزلت واحترام ودر آخر خودیابی وکمال قرار می گیرند.

منبع:علی علاقه بند (1393)مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی (تهران:روان )فصل دوم.